Wat is vrijduiken

Home » Vrij duiken » Wat is vrijduiken

Vrijduiken (VD) is een vorm van onderwaterduiken waarbij de duiker zijn adem inhoudt tijdens de onderdompeling. Dit betekent dat de duiker alleen de lucht in zijn longen kan gebruiken (in tegenstelling tot scuba-duiken waarbij een ademhalingsapparaat wordt gebruikt). VD is de meest natuurlijke vorm van onderwaterduiken en wordt al sinds de oudheid door verschillende volkeren beoefend om in hun levensonderhoud te voorzien. Een van de bekendste voorbeelden zijn de Griekse sponsduikers.

Tegenwoordig is VD een competitieve sport, maar ook een recreatieve activiteit die mensen kiezen om te beoefenen om te verkennen, onderwater te vissen, onderwaterfoto's te maken en nog veel meer.

Neem contact met ons op om een trainingstraject te boeken
Retrain Your Breath Vrij duiken

Ademhalen is een vitale functie van ons lichaam die ons in leven houdt vanaf het moment dat we geboren worden. Toch negeren de meeste mensen het belang ervan. Vrijduikers daarentegen worden door de aard van de sport "gedwongen" te begrijpen hoe belangrijk en krachtig ademhaling is. Met slechts één ademhaling vanaf het oppervlak kunnen ze vele minuten onder water blijven en lange afstanden afleggen, zowel in diepte als in lengte.

Door de jaren heen hebben competitieve vrijduikers de grenzen van de menselijke fysiologie "verlegd". Maar misschien is "onthuld" een beter woord. Ze hebben de mogelijkheden van ons lichaam onthuld en dankzij hen hebben we tegenwoordig veel informatie over het verband tussen ademhaling en extreme prestaties.

De kennis die we hebben opgedaan uit onderzoek op het gebied van adem-pauze-duiken heeft ons tools gegeven om ademhalingsoefeningen en adem-pauze-training therapeutisch toe te passen. Er is steeds meer bewijs dat deze technieken kunnen worden toegepast om verschillende gezondheidsproblemen, zoals ademhalingslast en psychogische last, te beheersen.

Duikreflex of onderwaterreflex

Wist je dat mensen hetzelfde overlevingsmechanisme delen met zoogdieren zoals dolfijnen, walvissen en zeehonden? Dit mechanisme staat bekend als de duikreflex. Het is een veiligheidsmechanisme dat bedoeld is om ons te beschermen tijdens apneu (adem inhouden).

Wanneer wordt het geactiveerd?

De duikreflex (DR) is een reeks directe aanpassingen die in het menselijk lichaam optreden wanneer drie voorwaarden zijn vervuld:

  • Adem inhouden (apneu)
  • Contact van het gezicht met water (activatie van de nervus trigeminus)
  • Duiken (toename van hydrostatische druk)

Om de DR te activeren hoeft alleen de eerste voorwaarde (adem inhouden) aanwezig te zijn. Als iemand zijn adem inhoudt buiten het water, wordt de DR geactiveerd door het stoppen met ademen en de toename van koolstofdioxide in het bloed. Echter, deze DR is relatief zwak. Wanneer het gezicht in contact komt met water terwijl men de adem inhoudt, wordt de DR sterker geactiveerd door prikkels die via de nervus trigeminus naar de hersenen worden gestuurd, gevolgd door activatie van de nervus vagus die de hartslag (bradycardie) vertraagt.

De sterkste DR treedt op tijdens het vrijduiken in de diepte, waar alle drie de voorwaarden aanwezig zijn. De temperatuur van het water speelt ook een rol: hoe kouder het water, hoe sterker de DR.

De DR bestaat uit:

  • Bradycardie: Verlaging van de hartslag om zuurstof te besparen.
  • Perifere vasoconstrictie: Vernauwing van bloedvaten in de ledematen om zuurstof naar vitale organen te leiden.
  • Hemodynamische verschuiving: Verplaatsing van bloed naar de borstholte om de longen te beschermen tegen compressie tijdens diepe duiken.
Neem contact op voor persoonlijk advies

Bohr-effect

Zuurstof (O₂) wordt met behulp van rode bloedcellen naar verschillende weefsels getransporteerd. Deze bevatten een eiwit genaamd hemoglobine (Hb), waaraan de O₂-moleculen zich hechten. Met andere woorden, hemoglobine fungeert als een "taxi" voor O₂ in het bloed. Op deze manier worden de O₂-moleculen naar de weefsels vervoerd, waar ze worden vrijgegeven.

Het Bohr-effect is het fenomeen dat beschrijft hoe de binding tussen hemoglobine en O₂ wordt beïnvloed door het CO₂-gehalte in het bloed. Wanneer de CO₂-concentratie stijgt, neemt de affiniteit van hemoglobine voor O₂ af. Dit resulteert in een verbeterde afgifte van O₂ aan de weefsels om in hun behoeften te voorzien. Met andere woorden, de zuurstoftoevoer naar de weefsels is beter bij verhoogde koolstofdioxideconcentraties.

De link met freediven: Het inhouden van de adem leidt tot een toename van het CO₂-gehalte. Zoals eerder vermeld, verbetert een verhoogd CO₂-gehalte in het bloed de zuurstofvoorziening van de weefsels. Daarom kunnen ademhalingsoefeningen in de juiste doseringen helpen om de zuurstoftoevoer van het lichaam te optimaliseren.

Aan de andere kant heeft hyperventilatie precies het tegenovergestelde effect: het verlaagt het CO₂-gehalte in het bloed en versterkt de binding tussen hemoglobine en O₂. Hierdoor heeft het hemoglobine de neiging om O₂ vast te houden en wordt O₂ minder gemakkelijk afgegeven aan de weefsels.

Conclusie: Het begrijpen van de wisselwerking tussen CO₂-niveaus, de affiniteit van hemoglobine voor zuurstof en de zuurstofvoorziening van weefsels is cruciaal om strategieën te ontwikkelen voor betere sportprestaties en algemene gezondheid.

Neem contact met ons op als je wilt leren hoe je je ademhaling kunt beheersen en je adem-inhoudcapaciteit kunt verbeteren!