Wat is EILO?
EILO of exercise induced laryngeal obstruction betekent inspanningsgebonden obstructie van de luchtwegen, door een adductie of een sluitende beweging van de stembanden tijdens het inademen. Vroeger werd deze aandoening vocal cord dysfunction genoemd.
EILO uit zich vrij binnen de 1 tot 5 minuten na het starten van een inspanning aan hoge intensiteit. Na het stoppen van de inspanning verdwijnt de last binnen de 5 minuten.
Hoe vaak komt het voor en bij wie?
In wetenschappelijke studies lees je dat 5% van de sporters op Olympisch niveau last heeft van EILO en tot 35% van de sporters die klachten hebben van de ademhaling hebben EILO (Clemm HH.). EILO komt vaker voor bij jonge en vrouwelijke sporters. Ook persoonlijkheidskenmerken lijken een belangrijke rol te spelen. Sporters die perfectionistisch zijn blijken gevoeliger te zijn voor deze aandoening.
Wat zijn de klachten van EILO?
EILO veroorzaakt buitengewone kortademigheid tijdens inspanningen aan hoge intensiteit. De last wordt gevoelt ter hoogte van de keel of het bovenste deel van de borstkas. Sporters met EILO hebben het gevoel dat ze tijdens zware inspanning door een rietje moeten ademen. Heel vaak wordt eerst verkeerdelijk, de diagnose inspanningsastma gesteld omdat deze klachten erg lijken op de klachten van EILO. De inhalatiemedicatie of de cortisone die wordt voorgeschreven om de inspanningsastma aan te pakken helpt bij EILO niet of duidelijk onvoldoende. Meestal hoor je bij sporters met EILO tijdens erg zware inspanning een angstaanjagend geluid tijdens het inademen. De klachten verdwijnen snel na het beëindigen van de piekinspanning. Andere symptomen zijn bleekheid, het gevoel flauw te zullen vallen of echt helemaal flauw vallen. Deze laatste symptomen zijn waarschijnlijk een gevolg van het disfunctioneel adempatroon dat vaak samen gaat met EILO.
Wat is de oorzaak van EILO?
EILO wordt uitgelokt tijdens een inspanning aan hoge intensiteit. De exacte mechanismen die deze aandoening veroorzaakt is nog steeds niet gekend. Men vermoed dat een samenspel tussen verschillende factoren de last veroorzaakt. Mogelijke oorzaken zouden gevoeligheid aan irriterende prikkels, psychologische of mentale last en een disfunctioneel adempatroon kunnen zijn. De verhoogde gevoeligheid aan irriterende prikkels kan wijzen op het feit dat neurologische processen mogelijks betrokken zijn bij het ontstaan van EILO. We zien bij mensen met EILO een duidelijke toename van de weerstand van de luchtstroom in de longen en een verhoogde neurale drive. Mogelijks spelen ook de plooibaarheid van de stembanden alsook de absolute diameter van de luchtwegen een rol.
Mensen die last hebben van EILO laten best ook nakijken of ze last hebben van gastroesophagale reflux, obstructies van de neus of postnasale drip. In 1 studie vonden ze ook een tekort aan vitamine D bij sporters met EILO. Het lijkt me dan ook zinvol om een eventueel tekort aan vitamine D na te laten kijken.
Een andere mogelijke oorzaak die EILO zou kunnen uitlokken en/of versterken is het verkeerd gebruik van ademspiertraining. Mogelijks wordt een verkeerd adempatroon getraind waardoor een dysfunctioneel adempatroon wordt uitgelokt. Aangepaste ademspiertraining met aandacht voor het juiste adempatroon en tegen een lage weerstand wordt in de behandeling altijd meegenomen.
- Work of breathing Airflow resistance and neural drive
Zelfs tijdens submaximale inspanning zien we bij sporters met EILO al een hogere ademarbeid (Walsted E) en meer neurale respiratoire drive. Neurale respiratoire drive is de mechanische belasting op de ademhalingsspieren. Deze belasting op de ademhalingsspieren hangt nauw samen met het gevoel van kortademigheid.
- Psychologie, persoonlijkheidskenmerken en EILO:
Een atleet zijn psychologische toestand kan in belangrijke mate bijdragen tot het ontstaan van een disfunctioneel adempatroon. De psychologische toestand heeft een impact op de werking van het autonoom zenuwstelsel. En via dit autonoom zenuwstelsel kunnen kan de ademhaling op een negatieve manier beïnvloed worden. ILO is een vorm van obstructie van de stembanden die niet veroorzaakt wordt door inspanning. Deze aandoening is meestal wel geassocieerd met een psychologische stoornis. Bij EILO wordt niet geassocieerd met psychologische stoornissen.
Verschillende onderzoekers hebben opgemerkt dat bepaalde persoonlijkheidskenmerken een rol spelen bij het ontwikkelen van EILO en bij de ernst van EILO. Ze spreken over het type A persoonlijkheid of de personen die hard werken, gedreven zijn en er alles aan doen om te slagen en succes te bereiken zowel in de sport, in de studie als in hun werk. Deze persoonlijkheidskenmerken worden niet zo specifiek voor bij andere gezondheidsaandoeningen. Andere kenmerken van type A persoonlijkheid is gehaastheid, multitasking, ultracompetitief, snel spreken, controle drang, snel boos zijn en ongeduldig. (Olin Tod J)
Verwachtingen, dyspnea en nocebo
- Disfunctioneel adempatroon en EILO:
Professor Hull J. zegt dat hij bij de meeste van zijn EILO patiënten een disfunctioneel adempatroon ziet. Het is niet duidelijk of het disfunctioneel adempatroon een mogelijke oorzaak is van EILO of dat het disfunctioneel adempatroon een gevolg is van EILO. Het is wel duidelijk dat dit disfunctioneel adempatroon mee moet behandeld worden samen met de EILO. De abductie (opengaande beweging) van de larynx is nauw verbonden met de beweging van het middenrif. Daarom is het stapsgewijs trainen van de juiste beweging van het middenrif erg belangrijk. Vaak wordt er bij respiratoire spiertraining geen aandacht besteed aan de juiste adembeweging. Hoewel dit uitermate belangrijk is omdat het verkeerd gebruik van respiratoire spiertraining een disfunctioneel adempatroon in de hand kan werken.
Een disfunctioneel adempatroon is belangrijk omdat … cascade diaphr vs abd vocal cord
- Wet van Bernoulli en EILO
Mogelijks heeft de snelheid waarmee we inademen een negatief effect op EILO. De wet van Bernoulli zegt nl. dat hoe sneller een gas of vloeistof stroomt, hoe lager de druk is die door het gas of de vloeistof op de luchtwegwand uitgeoefend wordt. De larynx is het smalste deel van de luchtpijp waardoor de luchtstroom ter hoogte van de stembanden zal versnellen. Door deze versnelling wordt de druk die de lucht uitoefent negatief. Hoe sneller we inademen hoe meer de stembanden naar binnen getrokken worden door de snelle luchtstroom. Hoe snelle een sporter ademt hoe groter de kans dat de lucht de stembanden naar binnen trekt.
Hoe EILO behandelen?
(Clemm Havstad H.)
- Diagnose EILO en EIB
Voor een goede testing raad ik sporters aan om zich te wenden tot een (sport)longarts met expertise in EILO.
Het is uitermate belangrijk dat de verschillende diagnoses die kortademigheid kunnen veroorzaken in kaart worden gebracht en grondig worden getest. Deze diagnoses zijn EILO, EIB en DPB. Verder is het zinvol om mogelijke sinonasale aandoeningen, gastroesophagale reflux, vitamine D na te kijken.
Testen van EILO:
- Continu laryngoscopy tijdens maximale inspanning
Testen van EIB:
- Spirometrie voor en na bronchodilaterende medicatie
- Spirometrie voor en onmiddellijk na een maximale inspanningsproef
- Astma provocatie test
Testen van DBP:
- Adempatroon tijdens een inspanningstest met VO2max meting (met masker) evalueren.
- Observeren van het adempatroon in rust en tijdens sub-maximale en maximale inspanning
- Nijmeegse vragenlijst
- Uit adem pauze test
- Hyperventilatie provocatie test. Deze test moet uitgevoerd worden in aanwezigheid van artsen.
- Hoge intensiteit sprint interval protocol
Respiratoire educatie:
Educatie is een uitermate belangrijke stap in de behandeling van EILO, EIB en DBP. Deze aandoeningen kunnen samen gaan met zeer veel verschillende lichamelijke klachten van spanning op de keel, tot tintelingen, vermoeidheid, duizeligheid, hoofdpijn… Het kunnen begrijpen van het ontstaan van al deze klachten is belangrijk om overbezorgdheid en angst aan te pakken. Het wegwerken van overbezorgdheid en angst is in de eerste fase erg belangrijk om daarna een succesvol behandeltraject te kunnen afleggen.
Mogelijke psychologische factoren evalueren en behandelen.
Vanuit mijn praktijk ervaring en vanuit de literatuur lijkt het me vrij duidelijk dat psychologische aspecten en overtuigingen ofwel een rol spelen bij het ontstaan van EILO dan wel bij het in stand houden van EILO. Het effect van onze persoonlijkheid, onze overtuigingen en onze psychologische toestand op ons lichaam wordt heel vaak erg onderschat. Onze ademhaling luistert lijkt onze psychologische toestand te weerspiegelen. Het aanpakken van de overtuigingen en de psychologische toestand is een bijzonder belangrijke stap in het herstel traject. Ik pak dit aan via educatie, ademhalingsoefeningen en via oefeningen uit de Sofrologie.
- Factoren uit het dagelijkse leven die kunnen bijdragen tot het ontstaan of verergeren van de symptomen evalueren en aanpakken
- Rust en slaap
- Voeding
- Stimulerende activiteiten versus ontspannende activiteiten
- Breath re-training:
- Oefeningen om de stembanden open te leren houden.
- Ademhalingsbewustzijn trainen
- Ademcontrole trainen: buik-, flank-, borstademhaling
- Adempatroon oefeningen in rust
- Ademreductie training, adempauzes
- Advies over ademstrategieën tijdens training en wedstrijd
- Aangepaste ademspiertraining voor DBP en voor EILO
- Oefeningen aanleren om symptomen op te vangen: EILOBI, ademhaling vertragen
- Als laatste behandeloptie kan een ingreep overwogen worden.
Hoe merk je het verschil tussen EILO, EIB en BPD?
(Emery Michael Scott)